1. Πώς κατοχυρώνεται συνταγματικά η διοικητική δικαιοδοσία;
Στο άρθρο 93 παρ. 1 του Συντάγματος, προβλέπεται ρητά η διάκριση των δικαιοδοσιών σε διοικητική, πολιτική και ποινική, όπως η εν λόγω διάκριση συμπληρώνεται από τις συνταγματικές διατάξεις των άρθρων 94-96 του Συντάγματος1. Ειδικότερα, στο άρθρο 94 παρ. 1 του Συντάγματος ορίζεται ότι η εκδίκαση των διοικητικών διαφορών υπάγεται στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια και στο Συμβούλιο της Επικρατείας, με την επιφύλαξη των αρμοδιοτήτων του Ελεγκτικού Συνεδρίου (άρθρο 98 Σ.)2. Περαιτέρω, κατά το άρθρο 94 παρ. 2 του Συντάγματος, τα πολιτικά δικαστήρια εκδικάζουν τις ιδιωτικές διαφορές και τις διαφορές εκουσίας δικαιοδοσίας, ενώ, κατά το άρθρο 96 παρ. 1 του Συντάγματος, στα τακτικά ποινικά δικαστήρια ανήκει η τιμωρία των εγκλημάτων και η λήψη όλων των μέτρων που προβλέπουν οι ποινικοί νόμο3. Κατόπιν των ανωτέρω, η δικαιοδοσία των πολιτικών και διοικητικών δικαστηρίων καθορίζεται από το ίδιο το Σύνταγμα, με κριτήριο τη φύση μιας διαφοράς ως ιδιωτικής ή διοικητικής4, γεγονός που δεσμεύει και τον ίδιο το νομοθέτη, κατά τη διαμόρφωση δικονομικών κανόνων5.
2. Ποια τα κριτήρια διάκρισης των διοικητικών διαφορών από τις ιδιωτικές;
Κατ’ αρχήν διευκρινίζεται ότι ως διαφορά νοείται η νομική αμφισβήτηση της ύπαρξης, του περιεχομένου και της έκτασης δικαιωμάτων και, εν γένει, έννομων σχέσεων, την οποία καλείται να επιλύσει το αρμόδιο δικαστήριο6. Ως εκ τούτου, για τη διάκριση της ιδιωτικής διαφοράς από τη διοικητική κριτήριο αποτελεί η φύση της έννομης σχέσης που η εν λόγω διαφορά διαταράσσει. Η νομολογία έχει κρίνει ότι ιδιωτικές διαφορές αποτελούν εκείνες που αφορούν δικαιώματα και σχέσεις μεταξύ ιδιωτών και, ως εκ τούτου, διέπονται από το ιδιωτικό δίκαιο, η δε διατάραξη της ουσιαστικής έννομης σχέσης προέρχεται από ιδιώτη7. Στον αντίποδα βρίσκονται οι διοικητικές διαφορές, όπου το ένα μέρος της έννομης σχέσης που διαταράχθηκε είναι το Κράτος ή άλλος φορέας δημόσιας εξουσίας και η εν λόγω έννομη σχέση διέπεται από κανόνες του διοικητικού δικαίου8.
1 ΑΕΔ 10/1989: οι διαφορές που είναι από τη φύση τους ιδιωτικές ανήκουν στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων και δεν μπορούν να υπαχθούν με νόμο στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια, ΑΕΔ 18/2005, ΟλΣτΕ 2490/2006, ΑΠ 218/2016: το Σύνταγμα οργανώνει την απονομή της δικαιοσύνης με τη λειτουργία δικαιοδοτικών οργάνων αντίστοιχων προς τη φύση των αναφυόμενων δικαστικών διαφορών ως ιδιωτικών ή διοικητικών, κατά τα λοιπά δε αναθέτει στον κοινό νομοθέτη την υποχρέωση να θεσπίζει τους κατάλληλους δικονομικούς κανόνες για την εκδίκαση των ιδιωτικών διαφορών από τα πολιτικά δικαστήρια και των διοικητικών διαφορών από το Συμβούλιο της Επικρατείας και τα διοικητικά δικαστήρια, με την επιφύλαξη των αρμοδιοτήτων του Ελεγκτικού Συνεδρίου...
2 Συμεωνίδης Ι., Νέες δομές στη διοικητική δικαιοσύνη και αναθεώρηση των άρθρων 94 και 95 του Συντάγματος, ΘΠΔΔ, 8-9/2015, σσ. 702-703
3 Πικραμένος Μ., Τα κριτήρια της νομολογίας του ΑΕΔ και του ΣτΕ για τη διάκριση ιδιωτικών-διοικητικών διαφορών, ΕφημΔΔ, 6/2006, σ. 733
4 Σκουρής Β., Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο Ι, Σάκκουλας ΑΕ, 2η έκδ., 1996, σ. 75
5 Χατζητζανής Ν., Διοικητικαί διαφοραί και δικαστική προστασία, ΔιΔικ 5/1997, σσ. 1090-1091, Πρεβεδούρου Ε, Η δικαιοδοσία των διοικητικών δικαστηρίων – H διοικητική διαφορά: έννοια και διακρίσεις, https://www.prevedourou.gr/%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CF%83%CF%84/, 13-10-2020, τελευτ. πρόσβαση 30-9-2022
6 Σκουρής Β, Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο I, Σάκκουλας ΑΕ, 2η έκδ., 1996, σ. 76, Δαγτόγλου Π., Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο, Σάκκουλας ΑΕ, 6η έκδ., 2014, σ. 115
7 Πικραμένος Μ., Τα κριτήρια της νομολογίας του ΑΕΔ και του ΣτΕ για τη διάκριση ιδιωτικών-διοικητικών διαφορών, ΕφημΔΔ, 6/2006, σ. 733. Σχετική η ΑΠ 1345/2014
8 Μπαρδούτσος Δ., Ζητήματα συνταγματικής τάξης (από τα άρθρα 94 και 95 του Σ.) και ο ρόλος του εφαρμοστέου στις συμβάσεις δικαίου, ΔιΔικ 3/1997, σ. 546, Χατζητζανής Ν., Διοικητικαί διαφοραί και δικαστική προστασία, ΔιΔικ 5/1997, σσ. 1091, Πικραμένος Μ., Τα κριτήρια της νομολογίας του ΑΕΔ και του ΣτΕ για τη διάκριση ιδιωτικών-διοικητικών διαφορών, ΕφημΔΔ, 6/2006, σ. 733